Po zakończeniu drugiej wojny światowej w Norymberdze i okolicy znalazło się wielu Polaków, których zgromadzono przede wszystkim w obozach i zorganizowanych Kompaniach Wartowniczych przy armii amerykańskiej. Po oswobodzeniu przez Amerykanów obozu koncentracyjnego w Dachau w kwietniu 1945 r. wyszło na wolność 761 księży polskich. Część z nich rozpoczęła pracę duszpasterską na terenie Niemiec, także w Norymberdze i w całej Frankonii.

Kapelanami Kompanii Wartowniczych w No- rymberdze byli ks. Franciszek Gomolewski - Gąsiorowski i ks. Wacław Krause(senior). Natomiast ks. dr Stanisław Foryś troszczył się o Polaków w Kompaniach Wartowniczych będących w następujących miejscowościach – Norymberga, Fürth, Roth, Neumarkt i Feucht.

Z Laufem a.d. Pegnitz, miastem leżącym niedaleko Norymbergi, związani byli kapłani z archidiecezji gnieźnieńskiej Teodor Marian Domek i Mieczysław Siudziński. Ks. Domek po oswobodzeniu z obozu koncentracyjnego w Dachau 15.07.1945 r. objął placówkę duszpasterską w Laufie oraz funkcję kapelana łącznikowego dla Polaków na Norymbergę i okolicę. Po zlikwidowaniu w 1946 r. funkcji kapelanów łącznikowych powierzono mu opiekę nad Polakami w więzieniu w Fürth’cie, w szpitalach w Norymberdze, P.C.K. w Norymberdze i w obozie repatriacyjnym w Laufie a.d. Pegnitz. Po wyjeździe w 1947 r. ks. Domka do Ameryki w Laufie pozostał tylko ks. Mieczysław Siudziński. Opiekował się on również Ośrodkiem Polskim w Bayreuth’cie i obozem w Auerbachu. 02.08.1945 wizytował Ośrodek w Laufie ks. abp Józef Gawlina. Udzielił on 82 osobom sakramentu bierzmowania. Po wyjeździe ks. Siudzińskiego Ośrodek Polski w Laufie został 24.04.1948 r. przyłączony do okręgu duszpasterskiego w Ambergu.

W Erlangen w Polskich Kompaniach Wartowniczył od VII 1945 r. do 1947 pracował franciszkanin
o. Wiktor Mróz, a chrystusowiec ks. Władysław Przybylski (1945-1946) w Fürth’cie i Ansbachu.

Początki posługi duszpasterskiej w No- rymberdze w języku polskim szczególnie związane są z jej obecną dzielnicą Langwasser. To tu w drewnianej kaplicy na terenie obozu Valka odprawiano msze św. i nabożeństwa dla Polaków. Ks. Franciszek Filip, sercanin, duszpas- terzował tu i w innych miejscowościach Frankonii od 01.08.1945 r. do 1951 r. Był kapelanem Kompanii Wartowniczych w Norymberdze, Herzogenaurach i w Grafenwöhr oraz w obozie Markt-Bibart. Dnia 8 marca 1951 r. zanotował, że w obozie Valka w Langwasser koło Norymbergi znajduje się około 800 Polaków, a w obozie Markt-Bibart 324. Regularnie odwiedzał szpitale w Norymberdze, Fürth’cie i Erlangen.

Ks. Jan Pamuła, augustianin, który w lutym 1952 r. przybył do Ambergu, dwa razy w miesiącu przyjeżdżał do obozu Valka – raz w niedzielę i raz w tygodniu. Odprawiał dla Polaków msze św., słuchał spowiedzi i miał dla dzieci naukę religii. Kiedy przygotowywał dzieci do I Komunii św. i do bierzmowania, to przyjeżdżał częściej. W IV 1956 r. napisał, że w obozie Valka mieszka ponad 300 Polaków. Do I Komunii św. w 1954 r. zostało przygotowanych 6 dzieci, w 1956 r. – 12, a w 1957 – 11 dzieci. Organizowano szczególne uroczystości z okazji 3-go Maja i “Cudu nad Wisłą”. Ks. Pamuła organizował także kolędę odwiedzając Polaków w ich mieszkaniach.

Do pracy duszpasterskiej w Weissenburgu w czerwcu 1957 r. został skierowany ks. Stanisław Wilkosz. Ponadto przydzielono mu opiekę nad Polakami w obozach Zirndorf i Valka.
W 1964 r. msgr.Edward Lubowiecki napisał, że “do dziś w Weissenburgu i Norymberdze młodzież przygotowana przez niego do I Komunii św. praktykuje comiesięczną komunię św.”.



Po wyjeździe ks. Wilkosza na dalsze studia do Francji 20.06.1959 r. opiekę nad Polakami w Weissenburgu, Norymberdze i Zirndorfie powierzono <- ks. Aleksandrowi Milewskiemu. Przeniósł się on z Weissenburga do Altenfurtu i stąd dojeżdżał do powierzonych mu punktów duszpasterskich. Posługę duszpasterską sprawował do 26.01.1961 r.


Od r. 1961 do początku 1964 r. opiekę nad Polakami w Norymberdze przekazano księżom pracującym we Frankfurcie nad Menem. Stamtąd przyjeżdżał ks. Piotr Wawrzyniak i od czasu do czasu ks. prałat Stefan Leciejewski z Rosenheimu.

09.03.1964 r. nominację na duszpasterza Polaków w Norymberdze z Weissenburgiem i Zirndorfem otrzymał ks. Bogdan Szmelter. Urodził się on w Koronowie k. Bydgoszczy 07.10.1919 r. Dnia 06.02.1940 r. został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Po wojnie wstąpił w Anglii (XI 1947r.) do kolegium dla późniejszych powołań, a 01.11.1951 r. został przyjęty do Kolegium Polskiego w Rzymie. Tam otrzymał święcenia kapłańskie 22.03.1958 r. i podjął studia na Papieskim Instytucie Muzyki Kościelnej. W Norymberdze ks. Szmelter najpierw zamieszkał w St. Willibaldheim przy Klenzestr. 6, a potem przy kościele Dreifaltigkeit przy Giesbertsstr. 71. W lutym 1980 r. przeprowadził się do domu przy Arminiusstr. 21. Msze św. i nabożeństwa dla Polaków były sprawowane w murowanym kościele p.w. Dobrego Pasterza. Drewniana kaplica pod tym samym tytułem została zburzona na Langwasser w kwietniu 1961 r. Msze św. w języku polskim odprawiano potem w kościołach p.w. Trójcy Świętej (Heiligste Dreifaltigkeit), St. Josef (dziś na jego miejscu przy Tauroggenstr. jest dom starców św. Benedykta) i w Wszystkich świętych (Allerheiligen) koło Nordostbahnhofu.
Od marca 1978 r. rozpoczęto odprawianie mszy św. u sióstr angielskich przy Kesslerplatz 2. (zdj. ->)

13.11.1964 r. w prywatnym mieszkaniu ks. Szmeltera rozpoczęło swoją działalność Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej Nürnberg-Weissenburg. Stowarzyszenie z własnych pieniędzy ufundowało dwa sztandary – Matki Boskiej Częstochowskiej i swego patrona św. Stanisława Kostki oraz stroje krakowskie. Członkowie Stowarzyszenia “krzewili wiarę świętą swoich Praojców oraz przepiękną od nich odziedziczoną wielką kulturę Polski”. Ks. Bogdan Szmelter razem z parafianami z Norymbergi i Weissenburga przygotowywał przepiękne uroczystości – w styczniu z okazji dzielenia się opłatkiem, w maju z okazji rocznicy Konstytucji 3-go Maja i Święta Królowej Polski oraz w listopadzie z okazji Święta Niepodległości Polski i uroczystości ku czci św. Stanisława Kostki. Po uroczystej mszy św. odbywały się w sali w Pirkheimerhaus wspaniałe akademie.

W marcu 1980 r. polską parafię w Norymberdze nawiedził obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Uroczystość ta odbyła się w kaplicy sióstr angielskich i poprzedzona była kilkudniowymi rekolekcjami. W r. 1965 ks. Szmelter opiekował się ok. 520 Polakami mieszkającymi w Norymberdze, Fürth’cie i Zirndorfie, a w latach 1981-83 liczba osób z Polski wynosiła od 720 do 852. W Norymberdze ks. Szmelter “dbał szczególnie o piękno służby Bożej w zakresie muzyki religijnej. Znaną jest wielu rodakom jego troska o zachowanie i pielęgnowanie piosenki narodowej - polskiej razem z rodzimym folklorem”.

Kiedy ks. B. Szmelter ciężko zachorował Rektor Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech ks. dr Franciszek Mrowiec skierował 06.12.1986 r. w charakterze administratora parafii ks. Ireneusza Kopacza. Swoją pracą objął całą Polonię w Norymberdze i jej okolicach. Ks. Marian Mikołajczak napisał o ks. Ireneuszu: “Znajomość z parafianami rozpoczął kolędą. Szybko powstał program pracy z dziećmi i młodzieżą. Tydzień wypełniony był środowymi spotkaniami Oazy Dzieci Bożych, regularnymi grupowymi zajęciami kręgów biblijnych (soboty, czwartki i niedziele), zajęciami związanymi z przygotowaniem do sakramentu małżeństwa oraz katechizacją dzieci i młodzieży”. Ks. Ireneusz oprócz mszy św. w niedzielę u Sióstr Angielskich i w Weissenburgu zaczął odprawiać msze św. w języku polskim w Bambergu, Bayreuth’cie, Erlangen, Fürth´cie, Herzogenaurach, Zirndorfie, Ansbachu, Hofie i w kościele św. Trójcy w Norymberdze. Od uroczystości I Komunii św. w maju 1987 r. została wprowadzona coniedzielna msza św. o godz. 12.00 w kościele św. Józefa w Norymberdze. (->)

Po śmierci ks. Bogdana Szmeltera (07.06.1987 r.) nowym proboszczem został 13.10.1987 r.
ks. Marian Mikołajczak. Urodził się 23.02.1936 r. w Wyszkach w woj. kaliskim, a święcenia kapłańskie otrzymał 11.06.1960 r. w Gnieźnie.
Do grudnia 1987 r. prowadził duszpasterstwo w Norymberdze razem z ks. I. Kopaczem.
W początkach jego pracy diecezja Bamberg wyremontowała pomieszczenia w domu misji przy Arminiusstr. 21.

Ks. bp Szczepan Wesoły dokonał poświęcenia kaplicy i odrestaurowanego domu.





Ks. Mikołajczak w 1988 r. rozpoczął odprawianie nabożeństwa za zmarłych w dniu 1 listopada na Cmentarzu Południowym. Przez cały czas jego posługi kapłańskiej “organizo wano Jasełka, Dożynki, Dzień Matki, Dzień Dziecka, Kolędy z poezją bożonarodzeniową”. W domu misji przy Arminiusstr. 21 istniała sobotnia szkółka z nauką języka ojczystego i historii oraz prowadzono katechizację i przygotowanie do I Komunii św. i innych sakramentów.

Dnia 1 marca 1995 r. proboszczem Misji został ks. dr Krzysztof Kilarski, który przyszedł do Norymbergi po piętnastu latach pracy w Polskiej Misji Katolickiej we Freiburgu. Dzięki staraniom ks. Kilarskiego otrzymaliśmy 01.07.1997 r. do swojej dyspozycji pomieszczenia na parterze w budynku przy Harmoniestr. 28A. W czynie społecznym wyremonowano je i tak po raz pierwszy w historii duszpa- sterstwa polskiego w Norymberdze Misja miała tylko na swoje potrzeby salę parafialną. To tu ks. Kilarski urządził i przeniósł z Arminiusstr. 21 kaplicę. Organizowano opłatek parafialny, zabawy dla dorosłych, św. Mikołaja i zabawy dla dzieci oraz okolicznościowe spotkania z okazji święta Niepodległości Polski i 3-go Maja.

Od 1-go września 1998 r. proboszczem został zmartwychwstaniec
ks. Stanisław Stenka. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu społecznemu parafian wyremontowano korytarz i kolejne pomieszczenia przy Harmoniestr. 28A i urządzono w nich kawiarenkę oraz salkę dla dzieci i młodzieży. Zostały zakupione meble do kuchni, kawiarenki, stoły i krzesła do sali parafialnej oraz krzesła do kaplicy. Pomieszczenia przy Harmoniestr. 28A stały się centrum, gdzie przez wszystkie dni tygodnia skupia się życie Polskiej Misji Katolickiej w Norymberdze. Pani Alina Głowacka i inne panie oraz panowie podjęli się trudu organizacji życia kulturalno-religijnego.





W ciągu roku są organizowane:
- w każdy czwartek spotkania dla rodziców i ich małych dzieci,
- cztery festyny – z okazji 3-go Maja, letni, dożynki i z okazji Święta Niepodległości,
- spotkania świąteczne – “Opłatek” i “Dzielenie się jajkiem”,
- okolicznościowe świętowania – Dnia Babci, Dziadka, Kobiet, Mężczyzn, Dziecka,
- spotkania parafialne przy kawie w każdą niedzielę po mszy św. o godz. 12.00 w sali i kawiarence,
- spotkania młodzieży młodszej i starszej,
- spotkania dla kobiet,
- spotkania dla mężczyzn,
- spotkania dla dorosłych,
- jeden raz w miesiącu projekcja filmu fabularnego w sali parafialnej,
- św. Mikołaj dla dzieci oraz ministrantów i chórów,
- wyjazd młodzieży na Spotkanie Młodych w “Concordii”,
- pielgrzymki (do Włoch, Polski, na Litwę, śladami św. Pawła do Grecji, szlakami sanktuariów maryjnych),
- wycieczki (do Budapesztu, Wiednia, Pragi, Salzburga, Belgii i Holandii),
- dwutygodniowe wakacje dla dzieci i młodzieży (miały miejsce dwa razy w Kościerzynie,
potem w Mszanie Dolnej i Kłodzku),
- wyjazdy na Spotkania Młodych z Ojcem Świętym i Spotkania Młodych Taizé,

Istnieją następujące grupy parafialne:
- Rada Parafialna,
- ministranci i lektorzy,
- szafarze Eucharystii,
- chór dziecięcy,
- chór młodzieżowy,
- grupa modlitewna,
- Żywy Różaniec,
- sprzątania kościoła św. Józefa,
- malowania na jedwabiu,
- malowania farbami, kredkami i przygo-
  towywania dekoracji,
- zajęć manualnych – ozdabiania doni-
  czek, komponowania obrazów
  metodą serwetkową,
- kółko recytatorsko-teatralne,
- teatrzyk kukiełkowy,
- tenisa stołowego,
- sekcja szachowa.

Religia dla dzieci i młodzieży odbywa się w Szkole Polskiej oraz w sali parafianej dla przedszkolaków, dzieci od lat 10 do 13 oraz młodzieży młodszej od lat 14. W każdy poniedziałek i wtorek są kursy języka niemieckiego i polskiego. Parafianie chętnie korzystają z bibloteki, która czynna jest w każdą niedzielę po mszy św. o godz. 12.00 oraz po mszach św. odprawianych w tygodniu. Od marca 2003 r. ukazuje się biuletyn parafialny “Echo Misji”. Wydawany jest w ilości 500 egz. o objętości od 28 do 40 stron. W mszach św. w niedziele u sióstr angielskich o godz. 9.20 i u św. Józefa o godz. 12.00 bierze udział około 1.100 – 1.300 osób. W ciagu tygodnia msze św. odprawiane są w kaplicy przy Harmoniestr. 28A w środy, piątki oraz pierwsze czwartki i soboty miesiąca. Ponadto w każdą środę jest nabo- żeństwo do M.B. Nieustającej Pomocy, w piątki do Miłosierdzia Bożego, a w pierwsze czwartki miesiąca godzinna adoracja Najświętszego Sakramentu.

W okresie Wielkiego Postu w każdy piątek wierni przygotowują i prowadzą nabożeństwo Drogi Krzyżowej, a w niedziele odprawiane są Gorzkie żale. W Wielkim Poście i w Adwencie odbywają się tygodniowe rekolekcje parafialne. W 2002 r. ojcowie redemtoryści przeprowadzili Misje św., a w 2003 r. renowację Misji. 50 lat służył społecznie jako zakrystianin w kościele p.w. Dobrego Pasterza w Langwasser, a potem w kaplicy sióstr angielskich p. Franciszek Najda, a 20 lat p. Antoni Kilar w kościele p.w. św. Józefa. Żywotność Polskiej Misji Katolickiej w Norymberdze przejawia się w spontanicznym i bezinteresownym udziałem wielu parafian w przygotowaniu i realizacji wszelkich działań polegających na podkreślaniu polskich korzeni
i rozszerzaniu chwały Bożej.

opr. ks. S. Stenka CR